10 min czytania
|
Niedobór żelaza to jeden z najczęściej spotykanych niedoborów wśród składników mineralnych na świecie. W krajach rozwijających się dotyczy od 30 do 70% ludności, w Europie – około 10% u kobiet i 4% mężczyzn, z czego u kobiet w głównej mierze z powodu obfitych miesiączek oraz u kobiet i mężczyzn z powodu krwawień z przewodu pokarmowego [1]. Niedokrwistość jest stanem patologicznym w którym liczba czerwonych krwinek i hemoglobiny jest niewystarczająca aby prawidłowo dotlenić komórki [2 ].
Żelazo spożywane w pokarmach występuje w dwóch postaciach: hemowej oraz niehemowej. Jest ono wchłaniane w dwunastnicy i początkowym odcinku jelita cienkiego. Wchłanianie wzrasta w trakcie posiłków zawierających fruktozę, witaminę C, B12, B6. Najlepiej przyswajalne jest żelazo hemowe, którego głównym rezerwuarem jest mięso, podroby i ryby. Jest ono wchłaniane w 20–25%, ale jego udział w puli żelaza pokarmowego to zaledwie 5–10%. Większa część żelaza w ogólnej puli żelaza pokarmowego to postać niehemowa, zawarta głównie w produktach roślinnych i żółtkach jaj, która wchłania się w 5%. W sytuacji, gdy podaż żelaza nie wystarcza do pokrycia zapotrzebowania, jego zasoby ulegają wyczerpaniu i pojawia się niedokrwistość [3].
Normy stężenia hemoglobiny są zależne od wieku i płci. U noworodków wynosi 18-22 g/dl, u 3-miesięcznego niemowlęcia 14-17 g/dl, u dorosłego mężczyzny 14-16 g/dl a u kobiet 12-14 g/dl. Anemią nazywamy stan, w którym hematokryt czyli całkowita objętość czerwonych krwinek lub stężenie hemoglobiny jest poniżej dolnej granicy. Niedokrwistość w zależności od stężenia hemoglobiny można określić jako łagodną, umiarkowaną lub ciężką.
Prawidłowa, zróżnicowana, zawierająca naturalne witaminy i minerały dieta może zapewniać zaopatrzenie w normalnych warunkach, ale wzrost zapotrzebowania podczas ciąży i laktacji może nie być w dostateczny sposób tą drogą pokrywany. Optymalna podaż makro, mikroelementów i witamin w okresie prekoncepcyjnym, podczas ciąży i w okresie laktacji pozytywnie wpływa na wewnątrzmaciczne wzrastanie płodu i zdrowie matki [7].
U kobiet ciężarnych podczas rutynowych badań układu czerwonokrwinkowego często stwierdza się niedokrwistość niedoborową, obserwuje się również tzw. fizjologiczną niedokrwistość związaną ze spadkiem hematokrytu. Anemia wynikająca z niedoboru żelaza może powodować obniżenie tolerancji na wysiłek fizyczny, uczucie zmęczenia, a u kobiet ciężarnych zwiększać ryzyko porodu przedwczesnego. Niedokrwistość matki podczas karmienia piersią a tym samym obniżenie zawartości żelaza w pokarmie może podnosić ryzyko wystąpienia niedokrwistości u dziecka a także ograniczenia rozwoju psychomotorycznego [8]. Dochodzi również do obniżenia odporności i zwiększonej podatności na zakażenia chorych, szczególnie ciężarnych, ze względu na udział żelaza w swoistych i nieswoistych procesach odpornościowych [9]. We wczesnej ciąży (I trymestr) niedotlenienie tkankowe, którego przyczyną jest niedokrwistość syderopeniczna, może prowadzić do nieprawidłowości w przebiegu organogenezy, które skutkują zwiększoną liczbą wad rozwojowych, poronień lub wczesnego obumarcia płodu [10].
Dzienna zawartość żelaza w diecie powinna u kobiet nieciężarnych wynosić co najmniej 18 mg, wzrastać do 26 -27 mg podczas ciąży oraz być na poziomie 20 mg w czasie laktacji. W leczeniu niedokrwistości preparatami doustnymi podkreśla się konieczność uzupełniania niedoboru żelaza niskimi jego dawkami przez dłuższy okres czasu, gdyż dystrybucja związana jest z zawartością białek nośnikowych, które są wspólne dla jonów metali przejściowych. Na prawidłowy metabolizm żelaza wpływa również obecność magnezu oraz witaminy B6. [11]
W badaniu Levy i wsp. w wieloczynnikowej analizie wykazano istotny związek anemii w ciąży z występowaniem szeregu patologii, takich jak: przedwczesne oddzielenie łożyska, łożysko przodujące, indukcja porodu, cięcie cesarskie w wywiadzie oraz niegłówkowe położenie płodu. Stwierdzono również wyższy odsetek porodów przedwczesnych (< 37. tygodnia ciąży), małej masy urodzeniowej (<2500g) oraz cięć cesarskich u ciężarnych z niedokrwistością w porównaniu z grupą kontrolną [12]. Steer i wsp. wykazali 7-krotnie zwiększone ryzyko małej masy urodzeniowej noworodka oraz 5-krotny wzrost ryzyka porodu przedwczesnego w przypadku niższego niż 10,5 g/dl stężenia hemoglobiny u ciężarnych [13]. Wykazano także, że niedobór żelaza u ciężarnych stanowi czynnik ryzyka wystąpienia takich ciężkich powikłań, jak: stan przedrzucawkowy, wewnątrzmaciczne obumarcie płodu oraz wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu. [14]
Rekomendowana dawka to minimum 18 mg przed ciążą i 26-27 mg podczas ciąży, podczas laktacji dawka może być zredukowana do 20 mg.
Istnieją różne preparaty żelaza, których dostępność biologiczna jest zróżnicowana, często zależna od pH soku żołądkowego i diety.
Niedokrwistość z niedoboru żelaza stanowi współcześnie bardzo istotny problem w położnictwie. Szacuje się, że niedobór żelaza w okresie porodu dotyczy co najmniej 30–50% kobiet zamieszkujących obszary uprzemysłowione. [15]
Niedokrwistość z niedoboru żelaza, a także niedobór żelaza może być spowodowany dietą (wegetarianie, odchudzanie), zmniejszone wchłanianie żelaza (celiakia, nowotwory), chemioterapia.
Przyswajanie żelaza
Wchłanianie żelaza jest determinowane przez interakcje z innymi składnikami pokarmowymi. Zmniejszenie wchłaniania żelaza obserwuje się w przypadku interakcji z kwasem fitynowym, polifenolami, białkiem roślinnym oraz niektórymi składnikami mineralnymi takimi jak wapń i cynk.
Ze względu na zaburzenia wchłaniania żelaza nie popijamy jego preparatów herbatą, naparami ziołowymi i kawą!
TAGI:
Chcesz otrzymać 5% zniżki na pierwszy zakupiony pakiet, lub jakąkolwiek inną pozycję ze sklepu? Zapisz się do newslettera, a kod zniżkowy przyślę na Twój adres email.
Nazywam się Alicja i jestem dietetykiem klinicznym do zadań specjalnych. Pomogę Ci odnaleźć przyczynę źródłową Twoich problemów zdrowotnych, co jest kluczem dla skutecznej poprawy Twojego zdrowia i samopoczucia.
Nazywam się Alicja i jestem dietetykiem klinicznym do zadań specjalnych. Pomogę Ci odnaleźć przyczynę źródłową Twoich problemów zdrowotnych, co jest kluczem dla skutecznej poprawy Twojego zdrowia i samopoczucia.
Alicja Brodowiak
ul. Piątkowska 122/1A
60-649 Poznań
+48 505 625 074
info@alicja.care
Nazywam się Alicja i jestem dietetykiem klinicznym do zadań specjalnych. Pomogę Ci odnaleźć przyczynę źródłową Twoich problemów zdrowotnych, co jest kluczem dla skutecznej poprawy Twojego zdrowia i samopoczucia.
Alicja Brodowiak
ul. Piątkowska 122/1A
60-649 Poznań
+48 505 625 074
info@alicja.care
Dziękuję za zapisanie się do mojego newslettera! Spodziewaj się w nim najnowszych treści, materiałów edukacyjnych i inspiracji.
Otrzymałam Twoją wiadomość, zwykle odpowiadam w ciągu 2 dni roboczych. Odpowiedź przyjdzie do Ciebie na maila.
