Tarczyca jest nieparzystym gruczołem dokrewnym , znajduje się w przednio-dolnej części szyi, jest umiejscowiona pomiędzy krtanią a chrząstkami tchawicy [1]. Tarczyca osiąga wagę ok. 25 gram, zbudowana jest z dwóch płatów: prawego i lewego, prawy u większości populacji jest większy. Obie części łączy węzina. W skład miąższu tarczycy wchodzą głównie pęcherzyki (200-300 µm), są one wyścielone jednokomórkowym nabłonkiem sześciennym [1], a w nim syntetyzowane są hormony: T3 (3,3′,5-trójjodotyronina) i T4 (tyroksyna, 3,5,3’,5’-Ltetrajodotyronina) oraz komórki C odpowiedzialne za produkcję kalcytoniny. [2]
Hormony tarczycy odpowiadają za prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu a od ich prawidłowego stężenia zależy m.in. :
- prawidłowy rozwój mózgu i układu nerwowego
- przemiany energetyczne i produkcja ciepła
- rozwój i dojrzewanie układu kostnego
- gospodarka wapniowo – fosforanowa
- metabolizm białek, tłuszczów, węglowodanów i lipidów
- gospodarka wodna
- prawidłowy rozwój nerek.
Tarczyca wydziela do krwi hormony:
- tyroksynę i trójjodotyroninę
- kalcytoninę (bierze udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej).
Dobowe wydzielanie tyroksyny szacuje się na poziomie 80 µg a trijodotyronina na poziomie 4-6 µg, za to jej aktywność jest 5 razy większa niż T4. [3]
T3 i T4 są jodowanymi pochodnymi tyrozyny. Tyroksyna jest prohormonem, prekursorem T3, która ulega konwersji do T3 w drodze dejodynazy. Natomiast stężenie hormonów tarczycy jest kontrolowane przez kilka mechanizmów, głównie sprzężenie zwrotne osi podwzgórze-przysadka-tarczyca. Tyreoliberyna zaś jest hormonem pobudzającym do wydzielania hormonów tarczycy.
Gdy TSH pobudzi tarczycę do pracy zacznie ona wydzielać T4 i T3.
Z tarczycy pod wpływem TSH uwalnia się około 20 razy więcej T4 niż T3. T4 krąży we krwi w 99,9% w połączeniu z białkami a 0,1% w postaci wolnej jako FT4, które najczęściej jest oznaczane w laboratorium, zaś wolne hormony są aktywne metabolicznie. Ważna jest więc pula T4 wolnego i T3 wolnego.
Najpierw zachodzi utlenianie jodu, zaś jodowanie tyrozyny zachodzi z udziałem tyreoperoksydazy , powstaje w ten sposób:
- MIT – monojodotyrozyna (cząsteczka tyrozyny i cząsteczka jodu) lub
- DIT – dijodotyrozyna (cząsteczka tyrozyny i dwie cząsteczki jodu).
Tyreoglobulina zawiera 20% MIT i 40% DIT.
Gdy połączą się dwie cząsteczki DIT, powstanie T4, czyli tyroksyna (cztery cząsteczki jodu i cząsteczka tyrozyny). Gdy jednak połączą się cząsteczki DIT i MIT, powstanie T3, czyli trójjodotyronina (trzy cząsteczki jodu i cząsteczka tyrozyny). Zaś utlenianie jodków jest konieczne do powstania MIT i DIT. [4]
Bibliografia
- Szwajkosz K., Wawryniuk A., Sawicka K., Łuczyk R., Tomaszewski A.: Niedoczynność tarczycy jako skutek przewlekłego autoimmunologicznego zapalenia gruczołu tarczowego, Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(5):41-54
- García-Solís P., García O.P., Hernández-Puga G., Sánchez-Tusie A.A., Sáenz-Luna C.E., Hernández-Montiel H.L., Solis-S J.C., Thyroid hormones and obesity: a known but poorly understood relationship, Endokrynologia Polska; 69(3): 292-303
- Zabrocka L., Klimek J.: Molekularny mechanizm działania hormonów tarczycy, Postępy Biochemii 2004; 50(1):57-68
- Kawashima A., Tanigawa K., Akama T. et al.; Innate immune activation and thyroid autoimmunity; J. Clin. Endocrinol. Metab. 2011:96 (12), 3661-3671
- Rys.1. “Regulacja pracy tarczycy przez przysadkę mózgową na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego.” https://zpe.gov.pl/a/jak-dzialaja-hormony/D19PuZPjL