Pasożyty i grzyby

10 min czytania

admin

|

08.09.2023

Jak częste są zakażenia pasożytnicze?

Pasożyty są bardzo rozpowszechnione w przyrodzie. W Polsce w porównaniu z innymi krajami występuje niewiele rodzajów pasożytów, a mimo to stwarzają one poważne niebezpieczeństwo dla ludzkości. Pasożyty ludzkie żyją kosztem organizmu człowieka doprowadzając go do wyniszczenia fizycznego, a niekiedy nawet do śmierci.

Pasożyty, pomimo coraz większej wiedzy zdobywanej na ich temat, coraz lepszych sposobów zwalczania oraz poprawy warunków sanitarnych, nadal stanowią duże zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Według danych WHO w ciągu ostatnich 10 lat różnymi pasożytami zaraziło się ponad 4,5 miliarda ludzi. Pasożyty są przyczyną 14 mln przypadków zgonów na świecie w skali roku[1].

W ludzkim organizmie może przebywać ponad 300 gatunków pasożytów. Wbrew obiegowym poglądom, że pasożyty żyją głównie w naszych jelitach, faktycznie można je odkryć w każdej części naszego ciała. Pasożyty żyją w skórze, na włosach, w płucach, mięśniach, stawach, wątrobie, przełyku, krwi, oczach, a także w mózgu[1].

Pasożyty w ludzkim organizmie sięgają  od mikroskopijnych rozmiarów, aż po te widoczne gołym okiem. Najnowsze opracowania podają, że w organizmach 95% dorosłych ludzi zamieszkiwało od jednego do 5 gatunków pasożytów. Według statystyk w Polsce inwazja owsików sięga 95% ludności, włosogłówki – 80%, glisty ludzkiej – 50%, a zarażenie Giardia lamblia u niemowląt dochodzi do 80%[1].

Co dzieje się z organizmem ludzkim podczas infekcji pasożytniczej?

Latami gromadzone toksyny, powstające w wyniku nieprawidłowego łączenia pokarmów, są wspaniałym dla nich pożywieniem. Oprócz tego, pasożyty żywią się tym co my. Lubią witaminy, makro i mikroelementy w szczególności żelazo, hormony, białko, węglowodanowe produkty i cukier prosty. Pożerają to wszystko wydzielając toksyny, pochłaniające erytrocyty, zakwaszając i zatruwając organizm przez co osłabiają odporność  a osiągając określone stadium rozwojowe blokują układ obronny, niszcząc tym samym tkanki [6]

Zakażenia pasożytami są dużym problemem epidemiologicznym w wielu krajach. Zakażenia te cechuje przewlekły charakter. Odpowiedź immunologiczna w reakcji przeciwpasożytniczej zależy od interakcji pasożyta i żywiciela, ale zwykle Th2 dominuje nad Th1. Pobudzenie limfocytów Th2 prowadzi do produkcji przeciwciał IgE, a także niezależnie od tego procesu wywołuje eozynofilię[2]

Zarażenie powoduje wiele zmian metabolicznych i immunologicznych, które wspólnie kształtują odpowiedź obronną. Aktywacja limfocytów pomocniczych T CD 4+ (CD- antygeny różnicowania) typu Th1 i Th2(h- helper) uruchamia odpowiedź decydującą o losie pierwszego zakażenia. Wydzielane podczas tej reakcji cytokiny determinują typ odpowiedzi immunologicznej. Pobudzenie limfocytów Th2 prowadzi do wydzielania przez plazmocyty przeciwciał (immunoglobulin) IgE i IgG oraz wywołuje eozynofilię [3].

 
Przewaga odpowiedzi Th2 nad Th1
Przewaga Th2 nad T reg
Niedostateczna liczba T reg
Większa podatność Th1 na AICD
Eozynofilia
Masowa produkcja IgE
Przebudowa tkanki wywołana przez TGFβ
Alergia
+
+
+
+
+
+
+
Inwazja pasożytów
+
-
-
+
+
+
+
Tab. 1 Porównanie odpowiedzi immunologicznej podczas alergii i infekcji pasożytniczej

W regulacji nacieku eozynofilii  do miejsc objętych procesem zapalnym w inwazji pasożytniczej biorą także udział prozapalne cytokiny reakcji zapalnej jak IL-1β, IL-2, IL-12 i TNF-α [3]. Niektóre robaczyce indukują silnie odpowiedź Th2, podobnie do tych działających w atopii, podczas gdy inne, np. Trichuris trichiura, wydają się indukować raczej odpowiedź Th1.

Pasożyt osłabia i oszukuje układ immunologiczny żywiciela np. poprzez wbudowanie na swojej powierzchni białek podobnych do białek żywiciela (adaptacja eksploatacyjna) a żywiciel ewoluuje w kierunku kompensacji strat, wywołanych obecnością pasożyta [7].

W środowiskach, gdzie liczba zakażeń robakami jest bardzo wysoka nie występuje duży wzrost przypadków astmy i innych zaburzeń na tle alergicznym, jaki ma miejsce w krajach rozwiniętych [3].

Zakażeniom robakami często towarzyszą objawy nadwrażliwości typu natychmiastowego [4]. Odpowiedź taką charakteryzuje eozynofilia, udział komórek tucznych, bazofilów i wysoki poziom przeciwciał IgE (wielokrotnie przekraczający normę), których tylko część jest swoista dla antygenów robaka [5].

Robaki pasożytnicze dzielą się na obleńce i płazińce. Obleńce są w przekroju poprzecznym okrągłe jak dżdżownice i glisty, chociaż mogą być grubości włosa (nicienie, owsiki) lub mikroskopijnie małe (włosienie, trychiny). Płazińce bardziej przypominają pijawki – potrafią przytwierdzać się główką (scolex) jak tasiemce, bądź specjalną przyssawką jak przywry. Obleńce z rodzaju Ascaris (często występują u kotów i psów) są najprymitywniejsze.

Objawy infekcji pasożytniczej

Oznaki zakażenia pasożytniczego:

  • wzrost wagi,
  • poczucie nadmiernego głodu,
  • spadek wagi,
  • nieprzyjemny smak 
  • astma, 
  • cukrzyca,
  • epilepsja,
  • wypryski skórne,
  • migreny,
  • choroby serca,
  • nowotwór [8]
 

Popularność zakażeń pasożytniczych

Najczęściej występujące pasożyty to:

Owsik ludzki (Enterobius vermicularis)– w Polsce badania masowe wykazały roczne zarażenie owsikiem u 17% dorosłych i 38% dzieci w wieku 7-14 lat; w domach dziecka i izolowanych grupach stwierdzono czasami owsicę u 90, a nawet 100% badanych [1]. Średnio roczny odsetek osób zakażonych w Polsce wynosi około 18%.

Włosogłówka ludzka (Trichuris trichiura) jest kosmopolitycznym nicieniem, który w Polsce występuje najczęściej po owsiku. Częstość zarażenia każdego roku waha się od 2,3 do 25%, a w niektórych wsiach do 90%. Włosogłówka powoduje  bóle w prawym dolnym kwadracie brzucha, biegunka śluzowa, czasami z krwią, bezsenność, stany nerwicowe, zawroty i bóle głowy, niedokrwistość.

Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) należy do geohelmintów. Jest pasożytem występującym w jelicie cienkim u około 1/4 ludności świata, a w niektórych regionach u 90% populacji. Pod względem częstości występowania w Polsce, glista ludzka zajmuje trzecie miejsce po owsiku i włosogłówce. Częstość jej występowania jest oceniana od 1 do 18% [9]. W glistnicy może występować: pokrzywka, świąd skóry, obrzęki twarzy i rąk, zapalenie spojówek ,łzawienie, suchy kaszel i inne objawy alergiczne. Ze strony układu nerwowego mogą występować w glistnicy takie objawy jak bezsenność, niespokojny sen, nadmierna pobudliwość nerwowa, czasem objawy przypominające padaczkę. Stwierdzono również, że dzieci dotknięte glistnicą rozwijają się znacznie słabiej pod względem fizycznym i umysłowym. Dr  Irena Wartołowska uważa, że choroba lokomocyjna spowodowana jest inwazją glisty ludzkiej [17].

Glista psia i glista kocia (Toxocara canisi T. cati) podobnie jak Ascaris i Trichuris należą do geohelmintów, którymi może ulec zakażeniu człowiek. Larwy glisty wywołują u człowieka ziarniniaki, a kilka larw może wywołać liczne guzy w tkankach, w których larwy pozostają przy życiu rok, a nawet dłużej.

Tasiemce bąblowcowe (Echinococcus granulosus) i tasiemce bąblowcowewielojamowe ( E. multilocularis) należą do gatunków występujących w Polsce i Europie. Postacie dojrzałe tych tasiemców występują w jelicie cienkim zwierząt psowatych (pies, wilk, lis), a postacie larwalne w narządach wewnętrznych człowieka, jak również zwierząt takich jak: bydło, świnie, kozy oraz gryzonie. Bąblowica nierzadko doprowadza do zgonu żywiciela, zwłaszcza w mózgowej lokalizacji pasożyta. W bąblowicy wątroby objawy guza lub powikłania występują dopiero w kilka lub kilkanaście lat po zarażeniu, zwykle u ludzi dorosłych. Najwcześniej daje o sobie znać bąblowica zlokalizowana w mózgu lub gałce ocznej.

Tasiemiec psi (Dipylidium caninum), nazywany często jest też tasiemcem ogórkowym z racji kształtu członów. Jest on pasożytem kosmopolitycznym psów. W Polsce większość psów jest zarażona tym tasiemcem. Żywicielem pośrednim są pchły.  Zarażenie następuje poprzez przypadkowe połknięcie całej, lub fragmentu rozgniecionej pchły zawierającej larwy pasożyta lub poprzez przypadkowe dostanie się pchły do pożywienia. Opisano liczne przypadki zarażenia u małych dzieci. Są one pojedyncze i bezobjawowe.

Toksoplasma gondii jest kosmopolitycznym pierwotniakiem, pasożytującym wewnątrzkomórkowo w różnych tkankach ustroju człowieka i wielu zwierząt. Niektóre odczyny immunologiczne wskazują na kontakt z tym pasożytem u około 25-90% ludzi na świecie. Toksoplazmoza nabyta w postaci ostrej przebiega z wysoką temperaturą, bólami głowy, objawami zapalenia płuc, mięśnia sercowego, powiększeniem węzłów chłonnych, śledziony i wątroby oraz zapaleniem opon mózgowych i mózgu. Zakażenie matek w czasie ciąży kończy się bardzo często poronieniem.

Wielkouściec jelitowy (Giardia intestinalis) jest również pierwotniakiem kosmopolitycznym. Częstość występowania w Polsce wynosi około 10% u dorosłych i 25-50% u dzieci. Giardioza może przebiegać w postaci jelitowej, żołądkowo-jelitowej, rzekomo-wrzodowej, żółciowo-wątrobowej i innych. U dzieci stwierdza się zaburzenia trawienia tłuszczu i węglowodanów, co łącznie z niedoborem witamin i utratą białka w czasie biegunek prowadzi do niedożywienia i upośledzenia fizycznego.

Pełzak czerwonki (Entamoeba histolytica). W Polsce szacuje się, że występuje u ok. 2% populacji. Pełzaki czerwonki wywołują u człowieka pełzakowicę (amoebosis). Występowanie objawów chorobowych wiąże się z wnikaniem trofozoitów do błony podśluzowej i warstwy mięśniowej ściany jelita grubego oraz powstawaniem rozsianych owrzodzeń martwiczych. Objawy kliniczne choroby zależą od miejsca pasożytowania pełzaków. W ostrej pełzakowicy jelitowej występują biegunki z dużą ilością śluzu i krwi. Drogą naczyń krwionośnych pełzaki mogą przedostawać się do innych narządów powodując ropnie np. wątroby, śledziony, mózgu [10].

Pełzaki wolno żyjące. Właściwości patogeniczne wykazują między innymi niektóre szczepy pełzaków z rodzajów:  Naegleria powodujące zazwyczaj śmiertelne zapalenie opon mózgowych i mózgu; Balamuthia powodujące zapalenie rogówki oka, mózgu, skóry i innych tkanek oraz pełzaki z rodzaju Acanthamoeba powodujące szczególnie ciężkie i trudne do leczenia zapalenie rogówki oka, rzadziej ziarniniakowe zapalenie mózgu, płuc i innych tkanek [11].

Pełzak dziąsłowy (Entamoeba gingivalis) jest kosmopolitycznym pełzakiem bytującym w jamie ustnej człowieka. Występuje przeważnie na brzegach dziąseł, w przestrzeniach międzyzębowych, ubytkach zębów, zatokach przynosowych, w ropotoku zębodołowym, kryptach migdałków oraz w śluzie oskrzelowym.

Nużeniec (Demodex folliculorum,Demodex brevis).Larwy atakując człowieka zatrzymują się w miejscach wiązania odzieży, np. koło pasa, usadawiając się najchętniej koło torebek włosowych i kanalików potowych.

Grzyby Candida

Candida albicans wchodzi w skład mikroflory błon śluzowych przewodu pokarmowego, oddechowego, moczowo-płciowego oraz skóry nie wywołując objawów chorobowych u  około 50–70% populacji ludzkiej [12].

Wśród wielu czynników predysponujących do rozwoju kandydozy należy wymienić: immunosupresję, leczenie steroidami, długotrwałą kaniulację naczyń, inwazyjne procedury medyczne, długotrwałe leczenie antybiotykami o szerokim spektrum przeciwbakteryjnym, uszkodzenie skóry w wyniku oparzeń, zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego, cukrzycę, wagę wcześniaków poniżej 2000 g, obniżoną odporność immunologiczną, zakażenie HIV [13].

Najczęstszym czynnikiem etiologicznym kandydoz jest C. albicans (50–70% przypadków), w  mniejszym zakresie gatunki takie jak C. glabrata, C. krusei, C. parapsilosis, C. dubliniensis i C. tropicalis. Kandydozy dzielą się na powierzchniowe i układowe. Powierzchniowe zakażenia dotyczą skóry i paznokci oraz błon śluzowych jamy ustnej i gardła (oropharyngeal candidiasis, OPC), przełyku, jelit, pochwy (vulvovaginal candidiasis, VVC). Do rozwoju systemowej kandydozy dochodzi na drodze inwazji grzyba do krwi i rozsiewu do narządów i tkanek. Układowe kandydozy mają częściej charakter endogenny, gdzie źródłem zakażenia jest własna flora Candida spp. [15] .

Czynnikami predysponującymi do przerostu candidy  są: cukrzyca, stosowanie antybiotyków, przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, ciąża i terapia hormonalna, dieta bogata w cukry proste, stres.

Naturalna detoksykacja pasożytów i grzybów

Wspólną cechą oczyszczania organizmu z pasożytów i grzybów jest dieta.  Dieta powinna opierać się na naturalnych produktach, jak najmniej przetworzonych. Nie powinna zawierać cukrów prostych, pszenicy i owoców (przynajmniej w pierwszym etapie) , soków owocowych, alkoholu a także słodkiego mleka.  Czas stosowania diety jest bardzo indywidualny i zależy od ilości namnożonych grzybów w organizmie. Czasem do wyleczenia objawów wystarczy kilka miesięcy. W cięższych przypadkach dieta może trwać nawet ponad rok do dwóch. Długość leczenia zależy także od obszaru zaatakowanego przez grzyba tzn. czy dotyczy danego narządu, układu czy ma postać ogólnoustrojową. Natomiast nawet po wyleczeniu objawów zarodniki grzybów mogą krążyć w krwioobiegu  2–3 lata. Dobrze jest stosować dietę rozdzielną np. posiłek węglowodanowy lub białkowo-tłuszczowy.

Oprócz leczenia farmakologicznego w kontekście pasożytów dobrze jest zastosować terapię ziołową.  Natomiast w leczeniu przerostu grzyba candida najskuteczniejsze i najbezpieczniejsze dla organizmu będzie dieta i suplementacja probiotyczna oraz preparaty ziołowe, kwas kaprylowy (stosowany 2x dziennie po 1 kapsułce przez okres 2 miesięcy – hamuje również łaknienie na słodycze) i olejek z oregano.  Wśród najpopularniejszych ziół przeciwpasożytniczych występują: tymianek, tatarak, korzeń omanu, mięta pieprzowa, liść orzecha włoskiego i piołun. Popularne są również nalewka z czarnego orzecha, olejek z oregano, Pau D’arco, echinacea, olej z goździka czy czosnek [16].

Należy pamiętać o dostarczeniu odpowiedniej ilości płynów do organizmu, w celu wypłukiwania toksyn.

Brak spełnienia tego warunku może spowodować kumulację rozpuszczonych toksyn w organizmie oraz gorsze samopoczucie, ból głowy, zawroty, mdłości. Jest to tzw. reakcja Jarisha-Herxheimera [17].

W takim wypadku należy szybko uzupełnić odpowiednią ilość płynów (woda mineralna, soki owocowo-warzywne, owocowa lub zielona herbata, zupa warzywna) dla osoby dorosłej 2,5 do 3 litry.

Jeśli podejrzewamy u siebie przerost grzybów candida lub inwazję pasożytów należy udać się do specjalisty lub poradni parazytologicznej.

 

Bibliografia

  1. Hadaś E. Derda M. Pasożyty-zagrożenie nadal aktualne. Prob. Hig.  Epidemiol 2014,  95(1): 6-13.
  2. Rutkowska Joanna. Regulacja oddziaływań pasożyt-układ immunologiczny gospodarza na poziomie komórkowym. Nowiny Lekarskie 2007, 76, 3, 251-255.
  3. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W.: Immunologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, 337-356
  4. Mao Xiao-Quan, Sun D.-J., Miyoshi A. et al.: The Link between Helminthic Infection and Atopy. Parazytol. Today, 2000, 16, 5, 186-188.
  5. Adkis M., Trautmann A., Klunker S. et al.: T helper (Th) 2 predominance in atopic diseases is due to preferential apoptosis of circulating menory/effector Th1 cells. The FASEB Journal, 2003, 17, 1026-1035.
  6. http://www.pabil.pl/Dokumenty/pasozyty.pdf
  7. http://invertebrates.uni.lodz.pl/wp-content/themes/kzbih/pdf/dlastudenta/3.PASOZYTY.pdf
  8. Hulda Regehr Clark, Ph., D., N. D., The Cure for All Diseases.
  9. Awasthi S, Bundy DA, Savioli L. Helminthic infections. BMJ 2003, 327(7412): 431-433.
  10. Kadłubowski R. Zarys parazytologii lekarskiej. PZWL, Warszawa 1988.
  11. Stockman LJ, Wright CJ, et al. Prevalence of Acanthamoeba spp. and otherfree-living amoebae in household water, Ohio, USA 1990-1992. Parasitol Res 2011, 108(3): 621-627.
  12. Naglik J.R., Challacombe S.J., Hube B.: Candida albicans secreted aspartyl proteinases in virulence and pathogenesis. Microbiol. Mol. Biol. Rev. 67, 400–428 (2003)
  13. Staniszewska M., Bondaryk M., Piłat J., Siennicka K., Madga U., Kurzątkowski W.: Czynniki zjadliwości Candida albicans. Przegl. Epidemiol. 66, 629–633 (2012).
  14. Ruhnke M.: Skin and mucous membrane infections. (w) Candida and candidiasis, red. R.A. Calderone, ASM Press, Washington, 2002, s. 307–325
  15. Kullberg B.J., Filler S.G.: Candidemia. (w) Candida and candidiasis, red. R.A. Calderone, ASM Press, Washington, 2002, s. 327–340
  16. http://www.altermedium.pl/ziola-wspomagajace-usuwanie-grzybow-organizmu/?v=9b7d173b068d
  17. http://www.3miary.pl/special-view/metody-na-pasozyty-wg-dr-ireny-wartolowskiej-i-inne/

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Mogą Ci się spodobać

Udało się!

Dziękuję za zapisanie się do mojego newslettera! Spodziewaj się w nim najnowszych treści, materiałów edukacyjnych i inspiracji.

Dziękuję za wiadomość!

Otrzymałam Twoją wiadomość, zwykle odpowiadam w ciągu 2 dni roboczych. Odpowiedź przyjdzie do Ciebie na maila.