10 min czytania
|
Jednym z najczęściej badanych parametrów w ocenie zagrożenia chorobami metabolicznymi, układu krążenia, miażdżycą, cholesterolemią jest badanie lipidogramu. Aby ocenić ryzyko chorób sercowo-naczyniowych najlepiej jest oznaczyć pełen pakiet czyli cholesterol całkowity, frakcje LDL i HDL oraz trójglicerydy. Takie badanie jest dobrym narzędziem do monitorowania działania dietoterapii.
Miażdżyca naczyń krwionośnych stanowi główną przyczynę zawałów serca i udarów mózgu. Wiadomo jest, że jest to choroba wieloczynnikowa, swój udział w nie mają zarówno wolne rodniki, produkty utleniania lipidów [1], niedobory wit B12, kwasu foliowego i wit B6 oraz czynniki genetyczne. Natomiast homocysteina uwarunkowana niedoborem tych witamin wpływa niekorzystnie na organizm prowadząc do degradacji elastyny w błonie wewnętrznej naczyń krwionośnych. Dlatego wskazywanie cholesterolu, frakcji LDL jako przyczynę miażdżycy jest błędnym wnioskiem.
Na metabolizm cholesterolu w organizmie człowieka mają wpływ obecne w diecie kwasy omega-3 i omega-6, fosfolipidy, fitosterole, błonnik pokarmowy, pałeczek Lactobacillus obecne w jelicie grubym oraz antyoksydanty.
Standardowe podejście do lipidogramu sugeruje aby wdrożyć dietę i włączyć aktywność fizyczną gdy cholesterol całkowity przekracza 190 mg/dl. Wiemy jednak, że na przestrzeni lat granica cholesterolu zmieniała się w wytycznych kilkukrotnie, a obecny poziom nie ma żadnych podstaw naukowych. Należy też wziąć pod uwagę inne parametry jak również stosunki między poszczególnymi frakcjami cholesterolu. Cholesterol o niskiej gęstości LDL powinien wynosić dwu-trzy krotną wartość naszego HDL. Trójglicerydy natomiast nie powinny przekraczać wartości powyżej 100mg/dL. Podwyższona wartość trójglicerydów i niskie HDL świadczy o przeładowaniu węglowodanami, zwłaszcza prostymi.
Cholesterol jest amfipatycznym lipidem, kt6ry występuje w tkankach i lipoproteinach osocza w postaci wolnej albo w połączeniu z kwasami tłuszczowymi jako estry cholesterolu. Przyjmujemy go z pokarmami w ilości 250-500mg dziennie, głównie z mięsa i jego przetworów, jaj oraz w mniejszej ilości z nabiału [19]. Cholesterol jest rozkładany w jelicie na wolny cholesterol i i kwasy tłuszczowe, jest wchłaniany maksymalnie w 25-30% i jest zależny od ilości wydzielanej żółci. Wiele badań wskazuje, że redukcja podaży cholesterolu w pokarmach w niewielkim stopniu wpływa na stężenie cholesterolu w surowicy.
Jest syntetyzowany z acetylo-CoA, głównie w wątrobie, stanowi to ok 800mg, pozostała część, do 1500mg w całym organizmie syntetyzowany przez wszystkie komórki. 10% syntetyzowanego cholesterolu pochodzi z jelit. Jest on prekursorem syntezy hormonów, wit D3, kwasów żółciowych. Jest również składnikiem błon komórkowych, ma bardzo istotny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego[2]. Większość cholesterolu endogennego jest przekształcana w wątrobie w kwasy tłuszczowe, wraz z żółcią jest wydalany z organizmu a znaczna jego część jest zwrotnie wchłaniania w jelitach przez krążenie jelitowo-wątrobowe. Dalej niedobory soli kwasów żółciowych wpływają na powstawanie kwasów żółciowych oraz zmniejszenie wchłaniania WNKT, witamin ADEK i cholesterolu pokarmowego.
Wiele badań wskazuje, że udział wolnych rodników i produktów utleniania lipidów wpływa na aterogenezę [1]. Nadmiar wolnych rodników i reaktywnych form tlenu i azotu powstałych na skutek stresu oksydacyjnego towarzyszącemu infekcjom wirusowym i bakteryjnym a także przez palenie papierosów jest szczególnym procesem. Prowadzi to do uszkodzenia śródbłonka.
Badania prowadzone na 300 pacjentach z wadami serca wykazały, że wśród pacjentów przyjmujących statyny i wykazujących niższe stężenie frakcji LDL śmiertelność była wyższa.
Standardowe zalecenia dietetyczne wprowadzające do diety tłuszcze roślinne również w postaci margaryn (uwodornienie, szkodliwe izomery trans), zwiększenie ilości węglowodanów i redukcja spożywania czerwonego mięsa generuje stan zapalny oraz prowadzi do szkodliwej, nadmiernej produkcji cholesterolu przez wątrobę, które z kolei normuje się statynami. To błędne koło. Aby wyrównać produkcję cholesterolu w organizmie należy wprowadzić:
A wycofać:
Dodatkowo warto wprowadzić:
Skutki uboczne stosowania statyn:
Wszystkim tym skutkom ubocznym możemy zapobiec stosując odpowiednią dietę wzbogaconą o suplementy bez stosowania statyn, jednocześnie poprawiając wyniki lipidogramu!
Jest szczególnie ważnym parametrem przy niekorzystnych zmianach śródbłonka naczyń krwionośnych [3]. Jeśli homocysteina jest podwyższona, a dzieje się to na skutek niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego lub wit B6 to degradacja elastyny przyspiesza proces włóknienia i wapnienia naczyń krwionośnych. Homocysteina wpływa także na zaburzenia procesów krzepnięcia a także wpływa na agregację płytek krwi co w konsekwencji przyspiesza proces miażdżycowy [4].
Zarówno homocysteina, metabolizm kwasy foliowego i witaminy B12 (z kobalaminy w aktywną cyjanokobalaminę) oraz krzepnięcie krwi są związane z genami. Polimorfizm genów MTHFR C677T i MTHFR A1298C zaburza reakcję przekształcenia potencjalnie toksycznego aminokwasu homocysteiny do metioniny przez syntezę metioninową. W takim przypadku stosuje się suplementację zmetylowanymi formami wit B12 i kwasu foliowego tj. metylokobalaminą i folianu.
W diecie źródłem folianów są fasola i soczewica, zielone warzywa liściaste np. szpinak, szparagi, awokado, brokuły, owoce o jasnych kolorach (np. mango, pomarańcza). Co gorsza mutacje te mają ogromny wpływ na szereg innych objawów od depresji, przewlekłego zmęczenia a także choroba dwubiegunowa. Szacuje się, że nawet 50% populacji ma ten polimorfizm genetyczny[5]. Kolejnym czynnikiem jest nosicielstwo wariantu typu Leiden genu czynnika V układu krzepnięcia krwi (gen F5, mutacja p.Arg534Gln) lub wariantu genu protrombiny (gen F2, mutacja c.*97G>A) co szacuje się na 20-30% przypadków choroby zakrzepowo-zatorowej [6].
Miażdżyca jest stanem patologicznym naczyń krwionośnych, niszczy śródbłonek i komórki naczyń krwionośnych oraz mięśniówkę gładką oraz zaburza monocyty, makrofagi [7]. To indukuje stan zapalny. Tutaj istotną rolę odgrywają kwasy tłuszczowe omega-6 [8]. W miarę postępowania miażdżycy zwiększa się liczba blaszek miażdżycowych co w efekcie doprowadza do zwężenia światła naczyń przez zwapnienie i stwardnienie. Następuje wówczas upośledzenie wchłaniania i zaopatrywanie tkanek w substancje odżywcze i tlen. Aby zneutralizować szkodliwy wpływ wolnych rodników uruchamiają się procesy antyoksydacyjne (dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza, peroksydaza i reduktaza glutationowa oraz transferaza glutationowa) a także drobnocząsteczkowe antyoksydanty (glutation, witamina A, E i C, kwas moczowy, bilirubina)[9].
W świetle badań z ostatnich lat cholesterol nie jest najistotniejszym czynnikiem w chorobie miażdżycowej, zwłaszcza pokarmowy. Niemniej jednak dieta jest czynnikiem, który ma duży wpływ zarówno w prewencji jak i w stanie chorobowym.
Izomery trans występujące zwłaszcza w tłuszczach utwardzonych wpływają szkodliwie na zmiany miażdżycowe [10], ich konfiguracja przestrzenna ułatwia blokowanie i kumulację cholesterolu [11]. Kiedy mamy niedobory kwasów omega-3 izomery trans wbudowują się w ściankę naczyń krwionośnych powodując jej sztywnienie. Pomimo, że kwasy omega-6 są konieczne to z kolei w nadmiarze stanowią czynnik zapalny. Prowadzi do zmian miażdżycowych i zakrzepowych, reakcji alergicznych i nowotworów [12].
Nadal uważa się, że nadmiar tłuszczów zwierzęcych jest szkodliwy. Pogląd, że nasycone kwasy tłuszczowe działają hipocholesterolemicznie i aterogennie jest błędny [13]. W populacjach, gdzie tłuszcze zwierzęce spożywane codziennie uzupełnione w niewielką ilość kwasów omega-3 i omega-6 wyeliminowanie tłuszczów zwierzęcych z diety pacjentów po zawale serca nie wpłynęło na stan ich zdrowia, ale uzupełnienie jej tłuszczami z ryb WNKT n-3 spowodowało radykalną poprawę wskaźników lipidowych [14]. Poza tym tłuszcze zwierzęce zawierają różnorodne antyoksydanty (a-tokoferol, witamina A, D3, CLA) skutecznie zabezpieczające cholesterol przed oksydacją [15]. Szkodliwe natomiast jest stosowanie diety wysoko przetworzonej z dostępem do tlenu przy której produkty utleniania cholesterolu inicjują procesy wolnorodnikowe, zapalne [16]. Długotrwałe smażenie w olejach roślinnych na przykładzie oliwy z oliwek (2 godziny) i oleju rzepakowego (25 minut) powoduje zwiększenie oksysteroli co działa mutagennie, kancerogennie, angiotoksycznie, cytotoksycznie i immunosupresyjnie [17].
Kolejnym błędem żywieniowym jest zamiana tłuszczy zwierzęcych na węglowodany. Zmniejszamy wówczas poziom cholesterolu całkowitego i frakcji LDL, ale również zmniejszamy HDL i VLDL i wskaźników krzepliwości krwi, zwiększamy niestety poziom homocysteiny. Niedobór antyoksydantów natomiast może zapoczątkować zmiany miażdżycowe, oksydacji nienasyconych kwasów tłuszczowych i kumulacji homocysteiny.
Antyoksydanty w pokarmach działają ochronnie, szczególnie we wczesnych stadiach choroby miażdżycowej. Spożywane w diecie warzywno-owocowej witaminy oraz fitozwiązki (np. flawonoidy, fitosterole) ułatwiają utrzymanie antyoksydacyjnej homeostazy organizmu. Niestety, nie zawsze są w pełni skuteczne, albowiem większość z nich nie jest aktywna w środowisku lipofilnym. Dobrym źródłem antyoksydantów rozpuszczalnych w lipidach, aktywnych również w organizmie człowieka, są tłuszcze zwierzęce, a zwłaszcza tłuszcz mlekowy [18].
Świetnym uzupełnieniem diety w regulacji cholesterolu i prewencji miażdżycy jest suplementacja adaptogenami. Możemy w takiej sytuacji stosować:
Astragalus – traganek
Chaga
Korzeń fo-ti, rdest wielokwiatowy:
Kolcowój chiński
Tarczyca bajkalska:
I oczywiście poza adaptogenami witamina D3, zalecana przez WHO do suplementacji już przez cały rok oraz kwasy EPA i DHA oraz w niektórych przypadkach zmetylowane formy witamin z grupy B.
No i pamiętajmy o ruchu!
TAGI:
Chcesz otrzymać 5% zniżki na pierwszy zakupiony pakiet, lub jakąkolwiek inną pozycję ze sklepu? Zapisz się do newslettera, a kod zniżkowy przyślę na Twój adres email.
Nazywam się Alicja i jestem dietetykiem klinicznym do zadań specjalnych. Pomogę Ci odnaleźć przyczynę źródłową Twoich problemów zdrowotnych, co jest kluczem dla skutecznej poprawy Twojego zdrowia i samopoczucia.
Nazywam się Alicja i jestem dietetykiem klinicznym do zadań specjalnych. Pomogę Ci odnaleźć przyczynę źródłową Twoich problemów zdrowotnych, co jest kluczem dla skutecznej poprawy Twojego zdrowia i samopoczucia.
Alicja Brodowiak
ul. Piątkowska 122/1A
60-649 Poznań
+48 505 625 074
info@alicja.care
Nazywam się Alicja i jestem dietetykiem klinicznym do zadań specjalnych. Pomogę Ci odnaleźć przyczynę źródłową Twoich problemów zdrowotnych, co jest kluczem dla skutecznej poprawy Twojego zdrowia i samopoczucia.
Alicja Brodowiak
ul. Piątkowska 122/1A
60-649 Poznań
+48 505 625 074
info@alicja.care
Dziękuję za zapisanie się do mojego newslettera! Spodziewaj się w nim najnowszych treści, materiałów edukacyjnych i inspiracji.
Otrzymałam Twoją wiadomość, zwykle odpowiadam w ciągu 2 dni roboczych. Odpowiedź przyjdzie do Ciebie na maila.