10 min czytania
|
Obecnie mamy „wysyp” pacjentów z alergiami wziewnymi. Środowisko, w którym żyjemy, sprzyja zaburzeniom pracy układu odpornościowego, a smog, pył, spaliny i zanieczyszczone powietrze powodują podrażnienie błony śluzowej układu oddechowego, co ułatwia przenikanie do krwiobiegu pyłków roślin czy cząsteczek kurzu.
Według ogólnopolskich badań ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce), alergeny pyłku traw to, klinicznie najistotniejsza grupa aeroalergenów w Polsce. Stwierdzono, że średnio 21% badanych miało dodatnie wyniki testów skórnych na trawy, w tym 16% osób zgłaszało objawy w sezonie ich pylenia. Następne taksony pod względem częstości uczuleń to bylica, gdzie stwierdzono odpowiednio 16% uczulonych, a dla 5,5% był to takson istotny klinicznie, brzoza odpowiednio 15% / 8%, leszczyna 11% / 4,7%, olsza 11% / 4,6%, babka 8,6% / 1,7%[1].
Wyróżniamy cztery typy reakcji alergicznych w zależności od patomechanizmu immunologicznego, podział ten został wprowadzony przez Coombs’a i Gell’a. Są to:
W postaci:
Według wyników programu ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce) cechy alergii deklaruje 40% Polaków. W zależności od wieku i regionu alergiczny nieżyt nosa występował u około 22- 25% osób, astma u 9-11%, pokrzywka u 5-8%, atopowe zapalenie skóry u 4-9%, a alergia pokarmowa u 5-13%[5].
Molekularna diagnostyka alergii IgE zależnych jest metodą oceniającą obecność i miano swoistych przeciwciała klasy IgE, skierowanych przeciwko alergenom rekombinowanym (uzyskanych przy użyciu inżynierii genetycznej) lub wysokooczyszczonym naturalnym składnikom alergenu[13]. Opiera się głównie na technikach wykorzystujących mikromacierze i jednoczesną analizę nawet kilkuset epitopów, pochodzących z różnych źródeł alergenowych. Testy te pozwalają wykryć nie tylko rodzaj alergenu, ale również konkretne białko lub jego fragment, na które pacjent jest uczulony i określić indywidualny profil immunologiczny alergii. Zastosowanie tej innowacyjnej metody daje możliwość odróżnienia uczulenia pierwotnego od reakcji krzyżowych oraz oszacowania ryzyka wystąpienia poszczególnych objawów chorobowych. Pozwala również na personalizację terapii, polegającej na dostosowaniu leczenia i zaleceń dietetycznych do potrzeb konkretnego pacjenta, a w konsekwencji, ogólną poprawę jakości życia alergików[14].
Do najczęstszych alergenów w postaci pyłków roślin należą[16]:
Rozkład dodatnich testów skórnych na pyłki obrazuje rys.2.
Alergia krzyżowa jest to występowanie objawów chorobowych u osób uczulonych jednocześnie na alergeny pokarmowe, powietrznopochodne i kontaktowe. Reakcje krzyżowe są spowodowane identycznością lub strukturalnym podobieństwem w budowie alergenów pokarmowych i powietrznopochodnych[17]. Alergia krzyżowa wynika z podobieństwa epitopów. Pacjent nie musi być uczulony na wszystko. Przeciwciało się „myli” ale pacjent niekoniecznie jest uczulony. Zjawisko reakcji krzyżowej polega na pojawieniu się odpowiedzi immunologicznej organizmu na skutek wniknięcia substancji innej niż pierwotnie stwierdzony alergen, ale wywołujący taki sam efekt chorobowy (wysypka, ból głowy itp). Mechanizm immunologiczny polega na specyficznym rozpoznawaniu antygenów przez komórki limfatyczne typu B i T[18].
Zjawisko reakcji krzyżowych może być przyczyną utrudnionej, wstępnej diagnozy i nie pozwala jednoznacznie ustalić, odpowiedzialnego za zaistniały stan, głównego alergenu. Prawidłowa ocena schorzenia jest zaś koniecznym warunkiem do zastosowania właściwego i skutecznego sposobu leczenia[19].
Obserwacje epidemiologiczne i badania immunologiczne prowadzone in vitro (immunoelektroforeza, immnunoblotting) jasno pokazują, że reakcje krzyżowe nie zawsze ujawniają się w sposób kliniczny u wszystkich alergicznych pacjentów[20].
Zauważono jednakże ścisłe powiązania pomiędzy niektórymi surowcami pokarmowymi i pyłkami roślin, w szczególności brzozy[21].
Stwierdzenie występowania reakcji krzyżowych pomiędzy alergenami pokarmowymi, a wziewnymi, stanowi ważny krok w kierunku umożliwiającym prawidłową diagnozę lekarską. Aktualnie poszukiwania podobieństw pomiędzy poszczególnymi alergenami związane są głównie z ich właściwościami immunologicznymi tj. identyfikacją epitopów. Wyznaczono grupy charakteryzujące się występowaniem ścisłych podobieństw immunologicznych, a co z tym związane – skutków zdrowotnych w postaci alergii[22].
Przykład brzozy:
W Polsce brzoza zaczyna kwitnienie na przełomie marca i kwietnia, wraz z pojawieniem się pierwszych liści. Pyłek brzozy osiąga zazwyczaj bardzo wysokie stężenie i w pobliżu kwitnącego drzewa może wynosić ok. 16,2 mln ziaren pyłku na m3 powietrza. Zazwyczaj stężenie 50 ziaren pyłku w jednym metrze sześciennym uważane jest za stężenie wysokie[23]. W pyłkach brzozy wyizolowano dwa główne alergeny Bet v 1i Bet v 2. Stwierdzono, że obydwa białka są odpowiedzialne za reakcje krzyżowe z jabłkiem, orzechem laskowym i selerem. W pracy Jensena [cytowanie] są informacje na temat współistniejącej alergii wywołanej pyłkami bylicy, brzozy i przypraw korzennych. Głównymi alergenami anyżu (Pimpinella anisum), kopru (Foeniculum), kolendry (Coriandrum sativum) i kminku (Carum carvi) okazały się cząsteczki homologiczne do alergenów pyłków brzozy, Bet v 1 i Bet v 2, ale również wykazano istnienie alergenów o wyższych masach cząsteczkowych[24].
Przebieg alergii pokarmowej jest najczęściej polisymptomatyczny, obejmując błony śluzowe, skórę, przewód pokarmowy, układ oddechowy i rzadko układ krążenia. Pokrzywka kontaktowa jamy ustno-gardłowej stanowi najczęstszą manifestację alergii pokarmowej u młodzieży i dorosłych. Szacuje się, że 5% dzieci i 8% dorosłych z alergią wziewną na pyłki rozwija objawy zespołu pyłkowo-pokarmowego. Wykazano, że pokrzywka kontaktowa występuje u 70% pacjentów z alergią na pyłek brzozy i 20% pacjentów z alergią na pyłki traw i bylicy. Objawy takie jak: świąd, mrowienie i obrzęk warg, podniebienia, języka, gardła, uszu pojawiają się 5-15 minut po spożyciu pokarmu. U niektórych pacjentów można obserwować czerwone plamki lub pęcherzyki na błonie śluzowej jamy ustnej. Zazwyczaj dolegliwości ustępują samoistnie po 10–30 minutach, choć u niektórych mogą wystąpić objawy systemowe[25].
Leczenie alergii na pyłki polega na unikaniu alergenów (tu chorym pomaga kalendarz alergika, czyli wiedza „co teraz pyli”) i leczeniu farmakologicznym oraz unikanie pokarmów reagujących krzyżowo z konkretnym alergenem.
Pyłek roślin zawiera liczne składniki, które stymulują wrodzoną odpowiedź immunologiczną. Z kolei liczne enzymy proteolityczne, obecne w ziarnach pyłku, mogą uszkadzać barierowość nabłonka układu oddechowego, zwiększać prezentację alergenów i działać immunizująco. Badania pokazują również, że ziarna pyłku emitują oksydazy NADPH i reaktywne formy tlenu (których poziom wzrasta po ekspozycji na zanieczyszczenia), co najczęściej objawia się u osób z dysfunkcją mitochondriów (zwłaszcza w astmie). Może to promować rozwój alergicznego zapalenia dróg oddechowych i wzmagać nadreaktywność oskrzeli[26]. Obserwacje potwierdzają tezę, że dysfunkcje mitochondriów związane są z patogenezą alergii i astmy atopowej. Badania pozwoliły zidentyfikować w pyłku ponad sto różnorodnych lipidów, kwasów tłuszczowych i steroli, które wywierają działania immunomodulujące i adiuwantowe. Istnieją sugestie, że efekty uczulające białek pyłku mogą zależeć od obecności lipidów, gdyż mogą one chronić białka pyłku przed proteolizą i zwiększyć ich wchłanianie przez komórki nabłonka. Ponadto mogą działać poprzez interakcje z elementami wrodzonego układu odpornościowego, łącząc się z cząsteczkami CD1d i/lub z receptorami TLR4 i TLR2. Frakcje lipidów mogą być też rozpoznawane bezpośrednio przez limfocyty T, co stymuluje odpowiedź odpornościową zależną od dominacji linii komórek Th2. Pod wpływem alergenów pyłku zaobserwowano też aktywację i chemotaksję wielu różnych typów komórek, co sprzyja procesom zapalenia alergicznego[27].
Ich rolą jest ochrona organizmu przed wirusami i bakteriami, które mogą przedostać się do organizmu z zewnątrz. Działanie sekrecyjnej immunoglobuliny A ma zapewnić miejscową odporność.
U pacjentów z alergią na pokarmy zwiększona ekspresja eotaksyny w przewodzie pokarmowym prowadzi do aktywacji komórek immunologicznych błony śluzowej jelita, takich jak limfocyty T, wydzielania cytokin IL-4, IL5, IL-13, stymulacji komórek błony śluzowej oskrzeli, prowadząc do wzrostu reaktywności oskrzeli[28].
Wykazano jej wpływ na komórki układu immunologicznego, np. komórki dendrytyczne, makrofagi, limfocyty T i B, komórki NK, mastocyty, eozynofile i neutrofile. Witamina D reguluje również wytwarzanie cytokin, chemokin i ekspresję czynników transkrypcyjnych[29].
Wykazano, że komórki nabłonka dróg oddechowych dzięki stałej, miejscowej ekspresji 1α-hydroksylazy mogą przekształcać 25(OH)D3 do 1,25(OH)2 D3. Zwiększa to ekspresję katelicydyny oraz cząsteczki CD14, będącej ko-receptorem receptorów TLR, co prowadzi do wzmocnienia mechanizmów obronnych organizmu przed drobnoustrojami[30].
U dzieci z udokumentowaną alergią stwierdzano częściej niedobór witaminy D3, ale takich powiązań nie wykazano u dorosłych. Zwiększone IgE wiązało się z niedoborem witaminy D3 zarówno u dzieci, jaki i u dorosłych. Autorzy przypuszczają, że częstość objawów alergicznych jak i stany z niedoborem witaminy D3 zwiększają się równolegle wśród pacjentów.
Bibliografia
TAGI:
Chcesz otrzymać 5% zniżki na pierwszy zakupiony pakiet, lub jakąkolwiek inną pozycję ze sklepu? Zapisz się do newslettera, a kod zniżkowy przyślę na Twój adres email.
Nazywam się Alicja i jestem dietetykiem klinicznym do zadań specjalnych. Pomogę Ci odnaleźć przyczynę źródłową Twoich problemów zdrowotnych, co jest kluczem dla skutecznej poprawy Twojego zdrowia i samopoczucia.
Nazywam się Alicja i jestem dietetykiem klinicznym do zadań specjalnych. Pomogę Ci odnaleźć przyczynę źródłową Twoich problemów zdrowotnych, co jest kluczem dla skutecznej poprawy Twojego zdrowia i samopoczucia.
Alicja Brodowiak
ul. Piątkowska 122/1A
60-649 Poznań
+48 505 625 074
info@alicja.care
Nazywam się Alicja i jestem dietetykiem klinicznym do zadań specjalnych. Pomogę Ci odnaleźć przyczynę źródłową Twoich problemów zdrowotnych, co jest kluczem dla skutecznej poprawy Twojego zdrowia i samopoczucia.
Alicja Brodowiak
ul. Piątkowska 122/1A
60-649 Poznań
+48 505 625 074
info@alicja.care
Dziękuję za zapisanie się do mojego newslettera! Spodziewaj się w nim najnowszych treści, materiałów edukacyjnych i inspiracji.
Otrzymałam Twoją wiadomość, zwykle odpowiadam w ciągu 2 dni roboczych. Odpowiedź przyjdzie do Ciebie na maila.
